Nowe rozważania dają coraz więcej dowodów na to, że istnieje wiele złożonych powodów, dla których ludzie wierzą w teorie spiskowe, i wbrew pozorom nie jest to brak wiedzy.
Chociaż wszyscy doświadczamy w pewnym momencie myślenia spiskowego, niektóre z tych przekonań mogą stać się niebezpieczne. Analizując 170 badań – głównie z USA, Wielkiej Brytanii i Polski – psycholożka kliniczna Uniwersytetu Emory Shauna Bowes i jej współpracownicy przeanalizowali motywację przekonań ludzi. Chociaż istnieje wiele wpływowych czynników, dane sugerują, że ludzie wydają się być motywowani potrzebą poczucia bezpieczeństwa, zrozumienia własnego środowiska oraz zwiększoną potrzebą poczucia bezpieczeństwa społecznego, jeśli te dwie pozostałe potrzeby nie są zaspokajane.
Może Cię zainteresować również: Po filmie „Dylemat społeczny” skasujesz profile w social mediach!
Nie wszyscy zwolennicy teorii spiskowych są prostodusznymi, chorymi psychicznie ludźmi – portret, który jest rutynowo malowany w kulturze popularnej. Zamiast tego wielu zwraca się ku teoriom spiskowym, aby zaspokoić pozbawione motywacji potrzeby i nadać sens niepokojowi i bezradności.
— mówi Shauna Bowes, psycholożka kliniczna Uniwersytetu Emory
To zła wiadomość, ponieważ otaczający nas świat staje się coraz bardziej niebezpieczny, a nasza przyszłość coraz bardziej niepewna. Okrycia badaczy pokazują, że ogólne motywacje są ważnymi, być może nawet niezbędnymi elementami układanki konspiracyjnej idei.
Odkryli też, że zagrożenia społeczne są silniej powiązane z myśleniem konspiracyjnym niż inne zagrożenia, które są również ściśle powiązane z zaufaniem. Od dawna identyfikowano zaufanie jako odgrywające kluczową rolę w naszej wierze w zjawisko zwane poznaniem kulturowym.
Bez względu na to, jak bardzo jesteśmy wykształceni, jesteśmy bardziej skłonni uwierzyć informacjom od osób, z którymi identyfikujemy się jako część naszej własnej grupy kulturowej.
Bowes i jej współpracownicy stwierdzili również, że cechy osobowości, takie jak niższa zdolność analitycznego myślenia i wyższy poziom lęku, miały znaczącą, ale zaskakująco niską korelację z myśleniem spiskowym. Naukowcy wyjaśniają, że może to wynikać z nieuwzględnienia wystarczająco długich ram czasowych lub tego, jak różne cechy wchodzą ze sobą w interakcje. Potrzebne są dalsze badania, aby rozdzielić te aspekty.
Jednak, jak stwierdzono w poprzednich badaniach, narcyzm – wśród jednostek i na poziomie zbiorowym – zwiększał prawdopodobieństwo myślenia spiskowego, podobnie jak potrzeba poczucia się wyjątkowym.
Osoby dostrzegające zagrożenia społeczne częściej wierzyły w teorie spiskowe oparte na wydarzeniach niż w abstrakcyjne teorie, którym bardziej sprzyjały cechy indywidualne, takie jak narcyzm i paranoja. Na przykład wiara w to, że rząd Stanów Zjednoczonych zaplanował ataki terrorystyczne z 11 września, aby utrzymać władzę za pomocą nawet takich środków.
Wyniki te w dużej mierze odwzorowują najnowsze ramy teoretyczne, zgodnie z którymi motywy tożsamości społecznej mogą powodować zainteresowanie treścią teorii spiskowej, podczas gdy ludzie, których motywuje chęć poczucia się wyjątkowo, częściej wierzą w ogólne teorie spiskowe dotyczące jak działa świat.
— wyjaśnia Bowes
Rola bezpieczeństwa wyjaśniałaby również, dlaczego w czasach kryzysu, w tym podczas pandemii, kiedy ludzie napotykają trudności finansowe i niepewność zdrowotną, rośnie myślenie konspiracyjne i wiara w teorie spiskowe.
Sprawdź też: „The Little Book of Aliens” dla tych, którzy szukają kosmitów!
Zrozumienie tych czynników ma kluczowe znaczenie dla pomagania ludziom w unikaniu pułapek myślowych i ograniczaniu szkód, jakie mogą wyrządzić.
Badanie to zostało opublikowane w Psychological Bulletin.
➔ Obserwuj nas w Google News, aby być na bieżąco!
źródło: American Psychological Association | Science Alert
zdjęcie wykorzystane we wpisie z Depositphotos
Od 2005 roku zajmuję się komunikacją internetową i e-marketingiem, jestem pasjonatem urządzeń mobilnych oraz nowych technologii – i nie waham się ich używać.