Mezopotamskie cegły podstawą dla archeomagnetyzmu

Na podstawie interpretacji inskrypcji ten fragment cegły datowany jest na czasy panowania Nabuchodonozora II (ok. 604-562 p.n.e.).

Obiekt ten jest częścią większej układanki, zanim został przejęty przez Muzeum Slemaniego i przechowywany w tym muzeum za zgodą rządu centralnego. fot. Muzeum Slemaniego
Obiekt ten jest częścią większej układanki, zanim został przejęty przez Muzeum Slemaniego i przechowywany w tym muzeum za zgodą rządu centralnego | fot. Muzeum Slemaniego

Jak wynika z nowego badania, w którym uczestniczyli naukowcy z University College London, starożytne cegły z wyrytymi imionami królów Mezopotamii dostarczyły ważnych informacji na temat tajemniczej anomalii w polu magnetycznym Ziemi sprzed 3000 lat. Badanie, opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences opisuje, w jaki sposób zmiany pola magnetycznego Ziemi odcisnęły się na ziarnach tlenku żelaza w starożytnych cegłach glinianych i jak naukowcom udało się umiejscowić te zmiany w historii na podstawie imion królów zapisanych na skałach.

Zespół ma nadzieję, że wykorzystanie metody o nazwie archeomagnetyzm, który polega na szukaniu sygnatur ziemskiego pola magnetycznego w obiektach archeologicznych, poprawi zrozumienie historii ziemskiego pola magnetycznego i pomoże w lepszym datowaniu artefaktów, co wcześniej nie było możliwe.

Współautor, profesor Mark Altaweel (Instytut Archeologii UCL) powiedział: „Często polegamy na metodach datowania, takich jak datowanie radiowęglowe, aby uzyskać poczucie chronologii starożytnej Mezopotamii. Jednakże niektóre z najpowszechniejszych pozostałości kulturowych, takie jak cegły i ceramika, zazwyczaj nie można łatwo datować, ponieważ nie zawierają materiału organicznego. Ta praca pomaga teraz w stworzeniu ważnej podstawy dla datowania, która pozwoli innym czerpać korzyści z datowania bezwzględnego przy użyciu archeomagnetyzmu.

Ziemskie pole magnetyczne z biegiem czasu słabnie i wzmacnia się, a zmiany te odciskają wyraźny ślad na gorących minerałach wrażliwych na pole magnetyczne.

Zespół przeanalizował ukrytą sygnaturę magnetyczną w ziarnach minerałów tlenku żelaza osadzonych w 32 cegłach glinianych pochodzących ze stanowisk archeologicznych w całej Mezopotamii, która obecnie pokrywa się z terenem współczesnego Iraku. Siła pola magnetycznego planety została odciśnięta na minerałach, gdy tysiące lat temu po raz pierwszy wypalili je ceglarze.

W momencie ich wykonania na każdej cegle widniało imię panującego króla, które archeolodzy datują na szereg prawdopodobnych okresów. Razem – nadrukowana nazwa i zmierzona siła magnetyczna ziaren tlenku żelaza – stworzyły historyczną mapę zmian natężenia ziemskiego pola magnetycznego.

Sprawdź też: Starożytne DNA wskazuje na zróżnicowaną społeczność w „Zaginionym Mieście Inków”

Naukowcom udało się potwierdzić istnienie „anomalii geomagnetycznej lewantyńskiej epoki żelaza” – okresu, w którym ziemskie pole magnetyczne wokół współczesnego Iraku było niezwykle silne w latach około 1050–550 p.n.e. z niejasnych powodów. Dowody na anomalię wykryto aż w Chinach, Bułgarii i Azorach, ale dane z południowej części samego Bliskiego Wschodu były skąpe.

Główny autor, profesor Matthew Howland z Wichita State University, powiedział: „Porównując starożytne artefakty z tym, co wiemy o starożytnych warunkach pola magnetycznego, możemy oszacować daty wszelkich artefaktów, które były podgrzewane w starożytności”.

Aby zmierzyć ziarna tlenku żelaza, zespół ostrożnie odłupał maleńkie fragmenty z połamanych powierzchni cegieł i precyzyjnie zmierzył je za pomocą magnetometru.

Mapując zmiany pola magnetycznego Ziemi w czasie, dane te oferują archeologom nowe narzędzie pomagające w datowaniu niektórych starożytnych artefaktów. Można zmierzyć siłę magnetyczną ziaren tlenku żelaza osadzonych w wypalonych przedmiotach, a następnie porównać ją ze znaną siłą historycznego pola magnetycznego Ziemi. Panowanie królów trwało od kilku do kilkudziesięciu lat, co zapewnia lepsze umiejscowienie w czasie niż datowanie radiowęglowe, które określa datę artefaktu jedynie z dokładnością do kilkuset lat.

Dodatkową zaletą datowania archeomagnetycznego artefaktów jest to, że może pomóc historykom w dokładniejszym określeniu dat panowania niektórych starożytnych królów, które były nieco niejednoznaczne. Chociaż długość i kolejność ich panowania są dobrze znane, w społeczności archeologicznej nie było zgody co do dokładnych lat objęcia tronu, co wynika z niekompletnych zapisów historycznych. Naukowcy odkryli, że ich technika jest zgodna ze zrozumieniem panowania królów, znanym archeologom jako „niska chronologia”.

Zespół odkrył również, że w pięciu próbkach pobranych za panowania Nabuchodonozora II w latach 604–562 p.n.e. ziemskie pole magnetyczne wydawało się zmieniać dramatycznie w stosunkowo krótkim czasie, co stanowiło dowód na hipotezę, że gwałtowne skoki natężenia są możliwe.

Współautorka, profesor Lisa Tauxe z Instytutu Oceanografii Scripps, powiedziała: „Pole geomagnetyczne jest jednym z najbardziej zagadkowych zjawisk w naukach o Ziemi. Dobrze datowane pozostałości archeologiczne bogatych kultur Mezopotamii, zwłaszcza cegły z wyrytymi imionami konkretnych królów, zapewniają bezprecedensową możliwość badania zmian w natężeniu pola w wysokiej rozdzielczości czasowej, śledząc zmiany, które miały miejsce na przestrzeni kilkudziesięciu lat lub nawet krócej.”

Więcej informacji: Howland, Matthew D. i in., Exploring geomagnetic variations in ancient mesopotamia: Archaeomagnetic study of inscribed bricks from the 3rd–1st millennia BCE, Proceedings of the National Academy of Sciences (2023). DOI: 10.1073/pnas.2313361120

➔ Obserwuj nas w Google News, aby być na bieżąco!

źródło: Phys.org