W jaki sposób wyświetlanie filmów lub seriali z napisami wpływa na nasze rozumienie i funkcje poznawcze, w tym przyswajanie nowych języków obcych?
W Europie szeroko dostępne są zarówno filmy w języku oryginalnym, jak i wersje z napisami w różnych językach. O ile głównym celem napisów jest umożliwienie widzom zrozumienia dialogów w filmach, w językach których nie znają, o tyle na napisy w coraz większym stopniu patrzy się także przez pryzmat edukacyjny.
Nie ma wątpliwości, że obejrzenie filmu w języku obcym, którego się uczysz, jest dobrym sposobem na przyswojenie słownictwa w tym języku. Niemniej, w zależności od poziomu naszej wiedzy i umiejętności posługiwania się oryginalnym językiem filmu, wpływ napisów na nasze zrozumienie jest dość zróżnicowany. A więc co jest lepszym rozwiązaniem: oglądanie filmów z napisami czy bez nich?
Zrozumienie filmu wiąże się z przetwarzaniem audiowizualnym, a co za tym idzie, złożonym formatem multimodalnym. Widz musi jednocześnie analizować oczami i uszami — sygnały werbalne i niewerbalne pozostające ze sobą w ciągłej interakcji.
Napisy mają ułatwić zrozumienie, ale dodają także nowe źródło informacji z szybkością i tempem, nad którym nie mamy kontroli. Można jednak zastosować różne rodzaje napisów:
- Format standardowy, oferujący tłumaczenie z jednego języka na drugi, gdzie dialogi prowadzone są w oryginalnym języku filmu, a napisy w języku ojczystym widza.
- Odwrócony format tłumaczenia, z dialogami dubbingowanymi w języku ojczystym widza i napisami w oryginalnym języku filmu.
- Wersja „w tym samym języku” (często alternatywna wersja z audiodeskrypcją), zwykle używana przez osoby z wadami słuchu, zawierająca zarówno napisy, jak i dialogi filmu w oryginalnym języku, w którym został nakręcony.
Można łatwo sobie wyobrazić, że mieszanka językowa prezentowana widzowi filmu z napisami nie jest szczególnie skutecznym sposobem na zapamiętywanie słów w innym języku. W badaniu Bairstowa i Lavaura przyjrzano się dwóm czynnikom, które mogą mieć wpływ na naukę słownictwa: po pierwsze, jakie są języki, po drugie, w jaki sposób język jest prezentowany (w mowie lub piśmie).
Osoby, które wzięły udział w tym badaniu, korzystały z języka francuskiego jako swojego pierwszego języka i stwierdzono, że ich znajomość języka angielskiego była jedynie skromna. Pokazano im różne wersje filmu: z napisami standardowymi, odwróconymi oraz z dialogami i napisami w języku angielskim. Choć autorzy badania nie stwierdzili zauważalnej różnicy pomiędzy filmem z angielskimi dialogami i napisami a filmem ze standardowymi napisami, to widzowie, którzy oglądali wersję odwróconą (francuskie dialogi i angielskie napisy) uzyskali najlepsze wyniki pod względem możliwości odtworzenia dialogu filmu.
Wersja odwrotna wyróżnia się tym, że umożliwia lepszą reprodukcję słów w badanym języku, co sugeruje, że powiązania semantyczne między językami powstają tutaj łatwiej niż w innych sposobach oglądania.
Inni badacze znaleźli dowody na korzystny wpływ napisów w tym samym języku, co dialog filmowy, na zapamiętywanie słownictwa. Z badań tych wynika, że w napisach w tym samym języku występuje pozytywny czynnik redundancji, natomiast w napisach standardowych dochodzi do interferencji w mózgu pomiędzy językami.
Dostosowywanie strategii napisów
Jeśli chodzi o radzenie sobie z językiem w dialogach filmowych, możemy mieć bardzo różne zdolności. Aby zoptymalizować zrozumienie, musimy wybrać taką kombinację języka ścieżki dźwiękowej i napisów, która najbardziej nam odpowiada. Badanie Lavaura i Bairstowa sprawdzało poziom zrozumienia filmu przez osoby uczące się języka obcego na poziomie początkującym, średniozaawansowanym i zaawansowanym.
Uczniowie z każdego poziomu zostali podzieleni na cztery grupy i oglądali albo oryginalną wersję filmu, bez napisów, wersję „w tym samym języku” (ścieżka dźwiękowa i napisy w języku obcym), napisy klasyczne, albo wersję odwróconą (ścieżka dźwiękowa w języku ojczystym, napisy w języku obcym).
Podczas gdy wyniki grupy średniozaawansowanej były takie same w różnych wersjach, osoby początkujące uzyskały najlepsze wyniki w dwóch formatach „w różnych językach”. Konkretnie była to wersja odwrotna (ścieżka dźwiękowa w języku ojczystym, napisy w języku obcym), w której początkujący wypadli lepiej: tutaj łatwiej jest ustalić powiązania między językami.
Jednak w przypadku zaawansowanych uczniów poziom zrozumienia spadał, gdy na ekranie pojawiały się napisy. Jeśli ich znajomość języka jest dobra, jak wyjaśnić sytuację ze słabszym zrozumieniem, gdy są napisy są w obcym języku?
„Obciążenie poznawcze” napisów
Napisy zwykle są ograniczone do miejsca wyświetlania na ekranie. Pojawiają się w określonym czasie, w związku z czym nie mogą dokładnie odpowiadać dialogom filmu. Stanowią zatem skróconą, rozwodnioną wersję tego, co zostało powiedziane w filmie, co powoduje problemy ze zrozumieniem, gdy nie można powiązać słów w napisach z tymi w dialogu.
Trudno powstrzymać się od czytania napisów – nasze oczy mają tendencję do automatycznego odczytywania informacji, które mamy przed sobą. W jednym badaniu śledzącym ruchy oczu (D’Ydewalle) i innych wykazano, że gdy wzrok widza jest skierowany w stronę napisów, automatycznie skraca to czas poświęcany na aktywność rozgrywającą się na ekranie.
W kontekście oglądania filmu napisy mogą powodować rozdzielenie uwagi widza pomiędzy napisami i akcją, co prowadzi do zwiększonego obciążenia poznawczego.
To obciążenie poznawcze może również wyjaśniać trudności związane z równoczesną analizą dwóch języków i dwóch różnych kanałów komunikacji. Istnieje bogata literatura naukowa na temat wysiłków poznawczych związanych ze zmianą jednego języka na inny, które objawiają się zwłaszcza spowolnieniem zdolności przetwarzania informacji językowych.
Jeśli pomyślimy o napisach klasycznych i odwróconych, oba wymagają szybkiego przechodzenia pomiędzy reprezentacjami dwóch różnych języków, co prowadzi do wysiłków poznawczych, które w tym kontekście przybierają postać trudności widza w dopasowaniu słyszanego dialogu do tekstu wyświetlanego na ekranie.
Zmienna skuteczność napisów
Interesuje nas wpływ zmian językowych w trakcie filmu na zrozumienie widza. Kiedy ludzie oglądali fragment filmu „Prawdziwe kobiety są zaokrąglone” (tyt. oryg. Real Women Have Curves w reżyserii Patricii Cardoso – który w oryginalnej wersji zawierał dialogi w języku angielskim i hiszpańskim na przemian), znaleziono dowody na to, że momenty filmu, w których następuje zmiana języka, są powiązane ze słabszym zrozumieniem dialogu.
Dwa czynniki mogą osłabić zrozumienie tekstu przez widzów: naprzemienność języków i podział uwagi widzów na różne tryby – ścieżkę dźwiękową i słowo pisane – ze względu na napisy.
To, jakie korzyści mogą przynieść napisy do filmów, jest zatem dość subtelną kwestią, zależnie od potrzeb konkretnego widza i jego umiejętności językowych. Napisy pozwalają lepiej zrozumieć dialogi i ogólnie fabułę, ale mogą też prowadzić do pogorszenia zdolności przetworzenia akcji filmu, gdy ich obecność nie jest bezwzględnie potrzebna (zwiększając obciążenie poznawcze i utrudniając utrzymanie uwagi).
Musimy zatem pamiętać, że skuteczność napisów zależy zarówno od kombinacji języków, jak i stopień znajomości języków przez widzów.
Mówiąc bardziej ogólnie, możemy powiedzieć, że napisy zapewniają bardzo pożyteczny kontakt z drugim językiem i w tym sensie pomagają w przyswajaniu słownictwa. Nie dają one jednak widzowi możliwości aktywnego posługiwania się tym językiem – co jest niezbędnym warunkiem budowania umiejętności językowych, zwłaszcza w komunikacji werbalnej.
➔ Obserwuj nas w Google News, aby być na bieżąco!
źródło: Phys.org | The Conversation
zdjęcie wykorzystane we wpisie pochodzi z Depositphotos
Od 2005 roku zajmuję się komunikacją internetową i e-marketingiem, jestem pasjonatem urządzeń mobilnych oraz nowych technologii – i nie waham się ich używać.