Od 1 kwietnia do 30 czerwca 2021 potrwa w Polsce Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 – sprawdź, jak będzie wyglądał cały proces i jakie pytania będą zadawane Polakom?
Narodowy Spis powszechny Ludności i Mieszkań w 2021 r. (NSP 2021) zostanie przeprowadzony od 1 kwietnia do 30 czerwca 2021 roku. Co 10 lat Główny Urząd Statystyczny (GUS) pyta mieszkańców Polski o najważniejsze kwestie związane z liczebnością, statusem zawodowym zarobkami czy komfortem życia oraz o inne istotne kwestie związane z funkcjonowaniem społeczeństwa. Wyniki spisu pomogą sprawniej zarządzać państwem, województwem, powiatem lub gminą. Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 jest obowiązkowy i każdy obywatel jest zobowiązany do jego przeprowadzenia. Za podanie fałszywych informacji lub zignorowanie tego procesu grożą wysokie grzywny, a nawet kara więzienia. Obowiązkową formą jest samospis internetowy. Innymi metodami są spis telefoniczny lub przez wywiad z rachmistrzem spisowym. W razie wątpliwości można skorzystać z infolinii spisowej pod numerem 22 279 99 99. Dowiedz się więcej czym jest Narodowy Spis Powszechny, jakie pytania zostaną nam w tym roku zadane oraz co zgodnie z prawem powinieneś zrobić?
Czym jest Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021?
Spis ludności to podstawowe badanie i źródło danych z zakresu statystyki ludności, które ma na celu zebranie informacji o jej stanie i strukturze wg ustalonych cech demograficznych i społeczno-zawodowych, w oznaczonym momencie, na określonym terytorium. Spisy realizowane są zgodnie z zaleceniami i standardami organizacji międzynarodowych, jak UE i ONZ, co umożliwia dokonywanie porównań międzynarodowych. Zgodnie z Art. 4 Rozporządzenia (WE) Nr 763/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9.07.2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań, państwa członkowskie UE zobligowane są do zbierania danych statystycznych. Warto zaznaczyć, że dotacje unijne oraz liczba miejsc w Parlamencie Europejskim przyznawane są m.in. w zależności od liczby mieszkańców danego kraju, opracowanej na podstawie spisów ludności.
Spisy powszechne to czas, kiedy państwo, zadając obywatelom kilka pytań, stara się zdiagnozować: „ilu nas jest”, „kim jesteśmy” i „jak żyjemy”. Spisy powszechne obejmują całą populację ludności i mieszkań (w przypadku narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań) lub gospodarstw rolnych (w przypadku powszechnego spisu rolnego). Oznacza to, że dane uzyskiwane w wyniku spisu powszechnego pochodzą od wszystkich obywateli. Co istotne, w przypadku wielu cech demograficzno-społecznych, jak np. wyznanie, narodowość czy stopień niepełnosprawności, spisy powszechne są dla państwa jedynym źródłem danych.
Uzyskane podczas spisu powszechnego dane indywidualne są opracowywane i przedstawiane w postaci agregatów danych o różnych przekrojach i na różnych poziomach podziału terytorialnego i administracyjnego kraju. Wyniki spisu umożliwiają analizę i ocenę zróżnicowania przemian demograficznych i społecznych w dowolnych przekrojach. Na ich podstawie rząd podejmuje najważniejsze decyzje gospodarcze i społeczne na kolejne lata.
Powszechny spis ludności powinien spełniać trzy warunki:
- powszechności (obejmować całą ludność),
- jednoczesności (musi być przeprowadzony w określonym czasie),
- imienności (każda osoba ma zostać spisana z imienia i nazwiska).
Dodatkowo w Polsce stosuje się zasady periodyczności (spisy odbywają się wg zaleceń ONZ co 10 lat) oraz bezpośredniości (odpowiedzi na pytania spisowe udziela bezpośrednio osoba spisywana, w wyjątkowych sytuacjach jej najbliżsi domownicy).
Już w najbliższy czwartek 1 kwietnia 2021 roku o godz. 11:00 rozpocznie się spis powszechny NSP 2021. Zainauguruje go konferencja prasowa online prezesa GUS-u i jednocześnie Generalnego Komisarza Spisowego dra Dominika Rozkruta, który przedstawi kluczowe informacje na temat Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021.
Spotkanie będzie transmitowane na żywo na kanale „Główny Urząd Statystyczny GUS” na YouTubie.
Do tej pory przeprowadzono dwa próbne spisy: pierwszy w dwóch województwach (po jednej gminie w każdym), a drugi w 16 gminach (po jednej w każdym województwie). Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 będzie w pełni realizowany przy użyciu interaktywnego formularza spisowego dostępnego na stronie GUS-u.
Obowiązkiem spisowym objęte są:
- osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami na terenie Polski, osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania;
- mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.
Udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 jest obowiązkowy. Odmowa udziału w spisie powszechnym wiąże się z możliwością nałożenia kary grzywny, co jest ujęte w art. 57 ustawy o statystyce publicznej.
Aby zapobiec sytuacji, w której zobowiązany do spisu mieszkaniec Polski nie ma możliwości dokonania samospisu (np. z powodu braku dostępu internetu), ustawa zobowiązuje następujące podmioty do udostępnienia odpowiedniego pomieszczenia i sprzętu do realizacji samospisu:
- urzędy statystyczne i pozostałe jednostki statystyki publicznej,
- urzędy wojewódzkie,
- urzędy obsługujące wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz gminne jednostki organizacyjne.
Lista dokładnych (fizycznych) miejsc, gdzie będzie można dokonać samospisu będzie opublikowana na stronie internetowej GUS-u i stronie spisu.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach (gdy osoba objęta obowiązkiem spisowym nie będzie mogła wypełnić w żaden sposób formularza elektronicznego) rachmistrze spisowi będą kontaktowali się z tymi osobami telefonicznie lub osobiście, aby pomóc w dopełnieniu obowiązku spisowego. Obydwie metody polegają na weryfikacji, aktualizacji i uzupełnieniu danych dotyczących osoby spisywane w formularzu spisowym.
Zapoznaj się z pełną treścią Ustawy o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań (PDF)
Jak się spisać w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021?
W Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań w 2021 roku będzie można wziąć udział na kilka sposobów:
- obowiązkowo – samodzielnie:
- samospis internetowy (CAWI) – odbywa się, jak każdy spis powszechny, w wyznaczonym terminie. Respondenci na własnych komputerach lub urządzeniach mobilnych, uzupełniają wymagane dane w interaktywnej aplikacji, dostępnej na stronie internetowej GUS. Każda osoba dokonująca samospisu jest uwierzytelniana w systemie teleinformatycznym. Aby uzyskać dostęp do danych, osoba spisująca się używa unikalnego hasła. Aplikacja na bieżąco sygnalizuje, czy respondent właściwie wypełnia rubryki. Samospis jest możliwy przez 14 dni od pierwszego zalogowania.
- uzupełniająco – realizowany przez rachmistrza telefonicznie lub bezpośrednio (tylko dla osób, które nie będą mogły samodzielnie spisać się poprzez formularz internetowy):
- wywiad telefoniczny wspierany programem komputerowym (CATI)
- wywiad bezpośredni prowadzony przez rachmistrza spisowego i rejestrowany na elektronicznym urządzeniu przenośnym (CAPI)
Po raz pierwszy w historii polskiej statystyki publicznej samospis internetowy będzie obowiązkowy. Oczywiście jeśli ktoś (np. ze względu na zaawansowany wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność) nie będzie się w stanie samospisać, pomogą mu w tym nasi rachmistrze – bezpośrednio i telefonicznie.
Obie metody, wywiad telefoniczny i bezpośredni, polegają na zebraniu danych od osób fizycznych objętych spisem powszechnym. Wobec każdego respondenta jest dobierana i stosowana jedna, odpowiednia dla niego metoda. Bardzo ważne jest przy tym bezpieczeństwo danych.
Po realizacji spisów w latach 2010/2011 Polska weszła do ścisłego grona krajów uważanych za przodujące w dziedzinie produkcji oficjalnych statystyk. W 2020 r. polska statystyka publiczna uplasowała się na 2. miejscu na świecie, a pośród państw Europy Wschodniej na 1. miejscu, w prestiżowym rankingu Open Data Inventory (ODIN), który ocenia zakres (kompletność) i otwartość danych na stronach internetowych krajowych urzędów statystycznych.
Na jakie pytanie będziemy musieli odpowiedzieć podczas Narodowego Spisu Powszechnego 2021?
Na oficjalnej stronie internetowej spis.gov.pl możesz zapoznać się ze szczegółowymi informacjami na temat Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021. GUS opublikował także wszystkie pytania z formularza spisowego do spisu powszechnego – dzięki temu możesz zapoznać się z nimi już teraz.
Aby sprawdzić jak wygląda sam formularz w spisie powszechnym, możesz zobaczyć już teraz wersję demo formularza spisowego.
Co powinieneś widzieć o bezpieczeństwie danych osobowych w spisach powszechnych?
W procesie przetwarzania danych osobowych uczestniczą wyłącznie osoby upoważnione przez Administratora Danych do przetwarzania danych osobowych z zachowaniem zasady wiedzy koniecznej.
Uwzględniając charakter, zakres, kontekst i cele przetwarzania danych oraz ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych o różnym prawdopodobieństwie i wadze zagrożenia, Administrator Danych, którym jest Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), wdrożył odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, aby przetwarzanie odbywało się zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).
Wszystkie dane osobowe przetwarzane w ramach prac spisowych są poufne i podlegają szczególnej ochronie, na zasadach określonych w ustawie o statystyce publicznej oraz w ustawie o ochronie danych osobowych. Dane osobowe od momentu ich zebrania stają się danymi statystycznymi i objęte są tajemnicą statystyczną. Zasada tajemnicy statystycznej ma charakter absolutny, jest wieczysta, obejmuje wszystkie dane osobowe i nie przewiduje żadnych wyjątków dających możliwość jej uchylenia.
Osoby wykonujące prace spisowe są obowiązane do przestrzegania tajemnicy statystycznej. Przed przystąpieniem do pracy rachmistrzowie są pouczani o istocie tajemnicy statystycznej i sankcjach za jej niedotrzymanie. Następnie na ręce właściwego komisarza spisowego składają pisemne przyrzeczenie następującej treści: „Przyrzekam, że będę wykonywać swoje prace na rzecz statystyki publicznej z całą rzetelnością, zgodnie z etyką zawodową statystyka, a poznane w czasie ich wykonywania dane jednostkowe zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich.”
Dane pozyskane podczas spisów mogą być wykorzystywane wyłącznie do opracowań, zestawień i analiz statystycznych oraz do aktualizacji operatów do badań statystycznych prowadzonych przez służby statystyki publicznej. Udostępnianie lub wykorzystywanie danych uzyskanych w spisach dla innych niż podane celów jest zabronione, pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Spisy, tak jak wszystkie prowadzone przez GUS badania statystyczne, realizowane są z zachowaniem wysokich standardów bezpieczeństwa, w oparciu o nowoczesne techniki teleinformatyczne. Narzędzia oraz procedury w zakresie bezpieczeństwa stosowane przez statystykę publiczną spełniają najwyższe standardy i zapewniają pełną ochronę gromadzonych informacji.
Badania statystyczne statystyki publicznej są uregulowane odmiennie, jeżeli chodzi o prawa osób do ochrony swoich danych. Zgodnie z zapisami europejskich aktów prawnych „prawo do bycia zapomnianym” nie przysługuje, jeżeli przetwarzanie danych jest niezbędne do celów statystycznych.
Polska ustawa o NSP 2021 wymienia wprost artykuły rozporządzenia RODO, które nie mają zastosowania. I tak respondentom nie przysługuje prawo do:
- dostępu do danych osobowych, w tym prawo do uzyskania kopii tych danych,
- sprostowania (poprawiania) danych osobowych,
- ograniczenia przetwarzania danych osobowych,
- sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych.
Administrator danych realizuje obowiązek informacyjny wobec osób, których dane będą przetwarzane poprzez udostępnienie klauzuli informacyjnej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej GUS i stronie internetowej GUS.
Na stronach GUS-u możesz zapoznać się ze zbiorczymi wynikami z poprzednich spisów:
- Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 (wyniki)
- Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 (wyniki)
źródło: GUS
Od 2005 roku zajmuję się komunikacją internetową i e-marketingiem, jestem pasjonatem urządzeń mobilnych oraz nowych technologii – i nie waham się ich używać.